– usciintificuchju.com – Dumènica u 30 di sittembri 2018
A Tarra, si sà, faci un tornu à nantu à edda stessa in 24 ori. Una rutazioni ch’edda faci sigondu à un àcchisu chì và da u polu Nordu à u u polu Sudu è passa pà u centru di a pianeta. Era statu arrigistratu à u XXu sèculu chì ‘ssu àcchisu diriva di modu rigulari, di 10 cintimetra à l’annu, veni à dì di 10 metra in un sèculu. Diriva ch’era custattata ma pocu spiigata par avà. Oramai a NASA ci pruponi trè raghjoni.
1. U ribombu ghjacciaru.
Hè a spiicazioni tradiziunali chì hè data. Par capì di chì si tratta ci voli à ricuddà à l’ùltimu tempu di ghjacciatura. À sta èpica i ghjacciaghja pisàiani mori è ani fattu calà a parti a più alta di a Tarra. Oghji, cù u ghjacciu chì scugni di più in più, a Tarra ritrova pianu pianu a so forma iniziali. Or, i circadori di a NASA ani pussutu dimustrà chì ‘ssu finòminu ùn ispiigaia chè un terzu di a diriva di l’àcchisu di rutazioni.
2. Hè calatu u pesu di u Gruinlandu.
Cù u riscaldamentu climàticu a massa di u Gruinlandu hà diminuitu mori à pettu à l’altri canta di a pianeta, ciò chì hà cunduttu à un disiquilìbriu. À u finali sò 7 500 giagatona chì si sò sdrutti in l’ucianu dipoi u XXu sèculu. U Gruinlandu hè dunqua statu rispunsèvuli di una crèscita impurtanti di u niveddu di l’acqua, mudifichendu l’àcchisu di rutazioni di a Tarra di modu significativu.
3. U muvimentu di u manteddu tarrestru.
U muvimentu di u manteddu hè rispunsèvuli di a tittònica di i placchi di a Tarra. Currispondi à a circulazioni di materii drentu à u manteddu tarrestru, inghjinnatu da u calori pruduttu da a naciola. Or più si riscalda u manteddu è più a petra calda codda inveci chì a petra ghjilata si ni fala. Di sicuru ‘ssi muvimenta cuntribuìscini à mudificà l’àcchisu di rutazioni di a Tarra.
Oramai, cù ‘ssi cunniscenzi novi, u finòminu sarà ancu meddu analizatu è si pudarà ancu meddu priveda a so ivuluzioni.
Da leghja : https://aphadolie.com/tag/derive-de-laxe/
Ritrattu : https://pixabay.com/fr/globe-terre-monde-planet-3593560/