– usciintificuchju.com – Màrcuri u 17 di frivaghju 2021.
Quand’edda s’avvicina di zeru a timpiratura di u tirmumetru, sapemu ch’è no t’avaremu u fretu for’ di a casa. L’animali salvàtichi ùn ani un tirmumetru, è puri ancu eddi, par ciò chì tocca à i virtibrati omancu, poni cuntà à nantu à tirmuricittori di a parti suprana di a peddi par infurmalli d’una calata di i timpiraturi è d’adattà u so cumpurtamentu tandu.
1. A piddiccia nanzi à tuttu.
Par prutèghjasi da u fretu l’animali salvàtichi còntani nanzi à tuttu à nantu à a so piddiccia o i so piumi. Tandu, quand’eddu affacca u inguernu ‘ssa peddi duvintà più spessa.
2. A migrazioni.
Hè una statigìa bedda sparta. Si tratta di fughja u fretu andendu ‘n i loca cù timpiraturi più dolci. Hè ciò ch’eddi fàcini l’aceddi, di fatti, incuraghjiti à mova da a mancanza di nutritura più chè par vìa di u fretu eddu stessu.
3. A insunnachjera.
Certi animali binifizèghjani d’un miccanìsimu cumplessu chì li pirmetti d’arrigulà a so timpiratura interna par mantènala à un niveddu rigulari tutta l’annata. Miccanìsimu accumpagnatu da una spesa maiori d’inirgìa. Hè par quissa chì d’altri animali càlani piuttostu a so timpiratura : sò quiddi chì scèddini l’ibarnazioni. Hè u casu di u topu alutu. Durenti à ‘ssu pirìudu l’animali campa à un modu ralantitu.
4. U scambiu di calori.
A natura offri à certi animali a pussibilità di fà un trasfirimentu di caldu da una parti à l’altra di l’urganìsimu. Hè u casu di i scurioli par asempiu. ‘N i so zampi, arterii è veni sò vicini. Tandu, u sangui chì affacca da u cori par vìa di l’arterii, pò trasmetta u so calori à u sangui ghjilatu chì ricodda ‘n i veni da i dita grossi.
5. Fughja u còtriu
Pà i pesci ùn hè cussì duru vistu chì u còtriu stà sopra à l’acqua. Tandu li basta à natà sottu, à l’agrottu. Po, in più, t’ani anzimi chì pirmèttini à i so funzioni fisiulògichi di mantènasi à timpiraturi più bassi. ‘N i loca cù cundizioni viramenti duri, i pesci adòprani ancu prutèini chì t’ani unu rolu d’anticòtriu lièndusi à i critalla di u ghjacciu prisenti in u sangui è impidìscini chì quistu quì sighi cumplittamenti ghjilatu.
6. L’adopru di u grassu.
Ind’è i mammìfari com’è ind’è l’aceddi, quad’eddu si stala u fretu, pudemu ussirvà a furmazioni d’un grassu particulari, chjamatu u tissutu lardacciutu brunu. Hè un tissutu riccu in mitucundrìi chì ani da libarà inirgìa di modu ifficaci sottu à a forma di calori è pirmetta tandu di risista à u fretu riscaldendu tuttu l’urganìsimu.
7. U calori di u gruppu.
I pinguina Impiratori, adòprani parechji stratitigìi à tempu. In antàrtica, quandu eddi càlani à -40 °C i timpiraturi, i pinguina sò prima prutetti da u fretu, grazia à i so piumi beddi zeppi chì agìscini com’è una vesta taddaventu. Ghjova dinò contru à u fretu, a forma stessa di l’animali chì pari essa stata fatta par minimizà u scambiu cù l’aria ghjilata. In fini, una larga spissori di grassu è un sistema di scambiu tèrmicu da l’arterii à i veni, s’aghjùstani à u dispusitivu contru à u fretu. È puri, ‘ssu sistema ùn hè tutalmenti cumplettu chì par luttà contru à u fretu i pinguina ani sviluppatu una antra stratigìa : a tirmurigulazioni di gruppu. Sò parechji cintinaii di pinguina chì si strìgnini l’uni contru à l’altri è chì cussì si riscàldani.
Ritrattu : https://pixabay.com/fr/photos/le-deuil-de-la-colombe-dans-la-neige-3773710/
U Sciintificuchju 